“Een dijk is echt onderdeel van het leven van mensen”

“Een dijk is echt onderdeel van het leven van de mensen die er wonen. Als iemand daar dan aan gaat sleutelen, doet dat iets met mensen”, vertelt Wim Bovendeur, Projectdirecteur bij Boskalis en Alliantiedirecteur bij Alliantie Markermeerdijken. Hij vertelt over het uitdagende project waarbij 33 kilometer dijk versterkt gaat worden.

De Alliantie Markermeerdijken

“De Alliantie Markermeerdijken is een samenwerkingsverband tussen de markt, bestaande uit Boskalis en VolkerWessels, en de publieke sector, in dit geval Hoogheemraadschap Hollands- Noorderkwartier. Gezamenlijk staan wij voor de opgave om de Markermeerdijken tussen Hoorn en Amsterdam te versterken. Een heel belangrijk project. De dijk, die al in 2006 is afgekeurd, is een primaire waterkering waarachter miljoenen mensen wonen en ook nog eens 25 miljard euro aan economische waarde achter schuilt. Het is dus van levensbelang.”

Het project blijkt een flinke uitdaging voor het waterschap, gezien de technische uitdagingen, de zeer betrokken omgeving en het monumentale karakter van het gebied. Daarnaast is de dijk een belangrijke natuurschakel en kan er niet zomaar een klassieke dijkversterking worden uitgevoerd. In 2013 ontstond de Early Contractor Involvement, waarbij in een vroeg stadium meegedacht wordt met de plannen en de politiek-bestuurlijke besluitvorming nog moet plaatsvinden.

“In die fase denk je over het ontwerp en is nog niet duidelijk wat je gaat bouwen en hoe dit precies gebeurt. Op deze manier werk je veel interactiever, waar bij alle belangen steeds afgewogen worden. Je voorkomt dat een opdrachtgever iets bedenkt en vervolgens hoopt dat het ook daadwerkelijk op die manier wordt gebouwd. Voor de stakeholders is dit echt een meerwaarde, want het is een voorspelbaar traject.”

Wat houdt jouw rol als Alliantiedirecteur precies in?

“Wij zijn met twee Alliantiedirecteuren en een Alliantiemanager. Ik vertegenwoordig de private partner en mijn partner vertegenwoordigt de publieke partner Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Wij vertegenwoordigen samen de belangen van betrokken partijen in de alliantie. Wij moeten ervoor zorgen dat de experts hun gang kunnen gaan”, legt Bovendeur uit. “Dat betekent dat wij zorgen voor de verbinding tussen waterschap en aannemer. Het is voor het waterschap namelijk best spannend om direct samen te werken met een aannemer. En daarnaast is het voor een aannemer weer spannend dat het waterschap met hen mee kijkt. Een overheid werkt gewoon anders dan een private onderneming, dus het is belangrijk om continu beide dynamieken af te stemmen.”

Veel ‘keukentafelgesprekken’ met omwonenden

En daarnaast zijn er ook nog de belangen van de omwonenden. “Klopt, er zijn heel veel ‘keukentafelgesprekken’ geweest met de omwonenden, want niet iedereen is blij met dit project. Sommige mensen wonen al vele jaren achter de dijk. Ze wonen er, fietsen er. Het is echt onderdeel van hun leven. Als iemand daaraan na al die jaren gaat sleutelen, doet dat iets met deze mensen.”

“Gelukkig hoeft geen van de bewoners zijn huis uit en hoeven we ook niet aan de tuinen van de mensen te komen. Dat is echt een bijzondere prestatie. Maar het zal wel hinder gaan geven de komende jaren. We blijven daarom ook tijdens de uitvoering met de bewoners en andere belanghebbenden in gesprek gaan en proberen echt een vertrouwensband op te bouwen.”

In eerste kwartaal 2019 van start, wat zijn de grootste uitdagingen?

In het eerste kwartaal van 2019 gaat het project van start. Wat worden volgens Bovendeur de grootste Uitdagingen? “Het is niet voor niks dat Amsterdam niet deze kant op is uitgebreid. Het is de slechtste ondergrond van Nederland. Daarnaast is het ook slecht bereikbaar, bijna on-Nederlands.” Tijdens het project wordt er dan ook veel via het water aangevoerd. “De bouwmaterialen, zand, klei en stortsteen wordt allemaal via het water aangevoerd.” Hiermee heeft het water ook een functionele rol en wordt het niet alleen maar gezien als het gevaar dat buiten de deur gehouden moet worden.

Daarnaast zijn de Markermeerdijken het enige grondwerk in Nederland dat een monument is. En ook daar moet rekening mee worden gehouden. “Je moet onderbouwen waarom je iets doet of waarom je kiest voor een bepaalde aanpak. Deze aanpak moet erop gericht zijn om die oude waarde van de dijk te bewaren. Dit gaat zowel om de plek in het landschap als het materiaal dat gebruikt wordt. Dat maakt de uitvoering gecompliceerd.”

“Als wij het niet kunnen verzinnen, wie dan wel?”

Als we kijken naar de stijgende zeespiegel, moeten uiteindelijk niet alle dijken in Nederland worden aangepakt? Als een van de weinige landen kan Nederland wellicht met oplossingen komen, vindt Bovendeur. “Als wij het niet kunnen verzinnen, wie dan wel? En dat bedoel ik niet arrogant. Ik denk dat wij de middelen, mogelijkheden en kennis hebben als land om dit te doen. Ik denk dat wij een gidsland kunnen zijn in de toekomst. Op deze manier kunnen we maatschappelijk gezien echt iets betekenen voor de wereld.”

Heeft Bovendeur hier al een idee over? “Hoe dichter bevolkt de wereld wordt, hoe groter de belangen om elk stukje grond worden. Adaptieve oplossingen zullen dus steeds belangrijker worden. Het project van de Markermeerdijken is hier een perfect voorbeeld van. Om de zoveel kilometer is er een andere methode toegepast: het versterken van de dijk is maatwerk, passend bij het unieke gebied.”

Personeel vinden met de juiste mindset

“Tot slot blijft het altijd een uitdaging om goed geschikt personeel te vinden. Zeker in deze arbeidsmarkt. Je moet ook een bepaalde mindset hebben bij een project als dit. Je moet kijken naar het grotere belang. Het draait echt om samenwerken.”

Voor nu heeft Bovendeur er vooral veel zin in. “Ik hoop echt dat het allemaal samenkomt. Dat we ons allemaal realiseren dat de dijk er niet alleen beter wordt, maar ook mooier met een aantal functionaliteiten als een fietspad en betere wegen. Bij Hoorn komt er zelfs een stadstrand: de Gemeente richt de oeverdijk die we daar aanleggen in als recreatiegebied. De dijk is eigenlijk de ruggengraad van een hele gebiedsontwikkeling. Het zal echt niet allemaal vanzelf gaan, want de uitvoering is altijd een heel dynamisch proces. Maar ik ben ervan overtuigd dat het goed komt.”

Over Wim Bovendeur

“Als kind was ik altijd al aan het spelen met water en land. Slootjes afdammen of vergraven. Na goed te hebben nagedacht over wat ik na de middelbare school wilde gaan doen, kwamen toch het land en water weer terug. Gecombineerd met techniek. Dat heeft altijd al mijn interesse gehad.” De TU Delft en de TU Enschede waren te theoretisch voor Bovendeur en hij koos voor de studie Cultuurtechniek, tegenwoordig Land & Water Management, aan VHL University of Applied Sciences. “Hier kwam veel meer het grensvlak van de overheid en private toepassingen enerzijds, en het grensvlak tussen het publieke en private gebruik anderzijds, aan bod. De spanning tussen land en water en de politiek en techniek die daarmee samenhangt, sprak mij erg aan.”

Na zijn studie is hij voor een aantal jaar aan de slag gegaan bij een middelgrote aannemer in Rotterdam, waar hij voor zowel publieke al private ondernemingen werkt. “Er zit een groot verschil in hoe deze twee partijen acteren”, vertelt hij. “Bij private ondernemingen, zoals in dit geval container- of tankterminals, word je veel meer vrijgelaten om zelf met een oplossing te komen. Hier kon ik echt mijn technische ei kwijt.” Na 10 jaar kwam hij bij MNO Vervat terecht, een speler op het gebied van civiele infrastructuur. In 2011 is MNO Vervat door Boskalis overgenomen. “Binnen Boskalis ben ik mij bezig gaan houden met de langdurige zandwinning. Herinrichting van grote gebieden, waar je veel te maken hebt met stakeholders. Dat vind ik echt leuk om te doen. Je bent bezig met de techniek, maar je moet ook iedereen tevreden houden.”