High-tech metamorfose bij Damen Maaskant versterkt Europees visserij-onderzoek

Tridens de laatste in selecte groep schepen met ‘drop keel’ sonar

Begin maart is het wetenschappelijk onderzoeksschip Tridens – precies volgens schema – na een ingrijpende verbouwing en upgrade door Damen Maaskant Shipyards in Stellendam overgedragen aan de Rijksrederij, onderdeel van Rijkswaterstaat (Ministerie van I&M). De Tridens onderging een midlife moderniseringsconversie om zijn multifunctionele inzetbaarheid bij het visserij-onderzoek te vergroten. Onderdeel daarvan was de installatie van een innovatieve ‘drop keel’.

Rijkswaterstaat beheert – als ‘bewaker’ van de (Nederlandse) Noordzee een vloot van gespecialiseerde schepen. De Tridens (73,5 meter lang en 14 meter breed), wordt door het Nederlandse maritieme onderzoeksinstituut IMARES, in samenwerking met andere Europese visserij-instituten, ingezet om onder andere de visstand in de Noordzee te bepalen.

Krappe projectplanning
Met als doel om de efficiency en inzetbaarheid van de 25 jaar oude Tridens te vergroten, heeft de Rijksrederij samen met Damen’s R&D afdeling, de werf (Damen Maaskant Shipyards Stellendam) en GNE BV Hardinxveld-Giessendam een high-tech engineering pakket ontwikkeld. “We werken al jaren met Maaskant Shipyards voor onderhoudswerk, maar dit is de eerste keer dat we een refit op deze schaal hebben gedaan. Het is ook de eerste keer dat we een drop keel hebben laten installeren”, vertelt Dirk Kuijt, Technisch Manager bij de Rijksrederij.

“De samenwerking met Damen was uitzonderlijk, want dit was voor ons een groot project met een zeer krap schema. De Tridens is direct na de overdracht uitgevaren voor testsurveys omdat we binnenkort namens Nederland meewerken aan een gezamenlijk Europees visserij-onderzoek van vier weken. We stonden zodoende allemaal onder veel druk en ik ben daarom erg tevreden met de manier waarop Damen het project volgens plan heeft opgeleverd”, aldus Kuijt.

Geen luchtbelletjes
In de refit – een moderniseringsoperatie – is de technische uitrusting van de Tridens uitgebreid met een breed scala aan moderne onderzoeksapparatuur. Daartoe behoorde ook een innovatieve ‘drop keel’ met een breedband multibeam sonarapparaat, geïnstalleerd door WNL Marine Electronics uit IJmuiden.

Een drop keel is een constructie die onder de kiel uitsteekt (zoals het uitklapbare zwaard van een zeilschip). Bij de Tridens betreft het een uitschuifbare montage voor de sonarapparatuur. Omdat deze hierdoor drie meter onder de scheepskiel uitsteekt, wordt de verstoring door de luchtbelletjes direct onder de kiel geëlimineerd. De luchtbelletjes storen zodoende de sonarbeelden niet meer. Dankzij deze nieuwe apparatuur kan het schip accuraat scholen vis en andere biomassa detecteren, en diepzeemetingen verrichten.

Onderzoeksschip onderzocht
Aangezien de Rijksrederij een optimale verbetering van zowel efficiency als inzetbaarheid nastreefde, is er eerst een gedetailleerd onderzoek uitgevoerd op een ander onderzoeksschip. Dit betrof de Ierse Celtic Explorer, die in 2003 door Damen is opgeleverd. Omdat de Celtic Explorer ook een drop keel heeft, kon het conversieproject van de Tridens extra worden gestroomlijnd, maar zónder een ‘knip-en-plak’ operatie te worden. Er waren opnieuw complexe berekeningen nodig om de gunstigste opstelling van de sonarapparatuur te bepalen ten einde scholen vis zo zuiver mogelijke te traceren.  Het achteraf inbouwen van de drop keel had ingrijpende consequenties voor een groot, omliggend, deel van het schip. Er was uitgebreide engineering voor nodig om uit te dokteren hoe de behuizing van de drop keel het best kon worden ingebouwd. Dit is een soort liftschacht waar de drop keel wordt uitgeschoven of weer ingetrokken, en deze steekt meer dan drie meter de scheepsconstructie in.

Meer om het lijf
Het project had echter veel meer om het lijf, vandaar: metamorfose. Er was een complete modernisatie voor nodig om de Tridens up to date te maken voor de volgende tien jaar van operationele inzet tijdens veeleisende missies. Voor dit deel van het project heeft Damen de hutten gemoderniseerd en werden ook de hoofdmotoren en het verdere voortstuwingssysteem inclusief de stuurinstallatie gereviseerd. Verder werden de complete stellage op het achterdek en de winches (lieren) vervangen, en hebben de laadbomen, het A-frame en de railing van het achterschip onderhoud gekregen. Aanvullend werd er nog een speciale voorziening aangebracht om de visborden van de sleepnetten veilig te kunnen uitzetten en binnenhalen.

Klaar voor zijn rol
Na een geslaagde overdracht in de eerste week van maart, kan Damen Maaskant Shipyards Stellendam trots terugkijken op de grootste conversie-operatie in zijn geschiedenis. Zelfs ondanks aanvullingen tijdens de uitvoering van het project is de Tridens binnen de tijd opgeleverd.

Dat heeft de scheepswerf voor een belangrijk deel niet alleen te danken aan zijn eigen vakmanschap, maar zeker ook aan de uitstekende, professionele samenwerking met de Rijksrederij, de opdrachtgever, en met de leveranciers. De Tridens is nu paraat om zijn aandeel te leveren in de toenemende efficiency binnen de vloot van Nederlandse overheidsvaartuigen bij het vergaren van de zeer noodzakelijke gegevens over onze oceanen.

Meer… Damen