Fit for 55 in de zeevaart: voortvarend aan de slag?

Vandaag heeft de Europese Commissie haar plannen gepubliceerd onder de titel ‘Fit for 55’. Dit pakket aan maatregelen zal een grote impact op de Europese zeescheepvaart hebben en in het bijzonder op de Nederlandse MKB-bedrijven die vooral in de Europese wateren actief zijn. De Nederlandse reders omarmen de kansen die Fit for 55 biedt, maar om die ten volle te benutten in de zeevaart verdienen verschillende maatregelen een doelmatige uitwerking.

“Deze maatregelen vanuit de EU zijn ongekend voor onze sector en een concrete stap richting een schonere planeet voor toekomstige generaties. Het pakket moet wel goed aansluiten op mondiale maatregelen waarover bij de Internationale Maritieme Organisatie wordt gesproken, aangezien onze leden niet alleen maar in Europa varen“, aldus Annet Koster, directeur bij de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR).

Fit for 55 is het ambitieuze plan van Eurocommissaris Frans Timmermans om de Europese economie verder te verduurzamen. Onder meer de uitbreiding van het Europese emissiehandelssysteem EU-ETS naar de zeevaart valt onder Fit for 55. De verwachting is dat door de introductie van EU-ETS de brandstofkosten voor schepen ongeveer 30 tot 50% zullen stijgen. Reders zijn lang niet altijd zelf opdrachtgever van vervoer over zee en vertegenwoordigen slechts één van alle partijen in de logistieke keten. Om de vervoersstromen over water concurrerend te verduurzamen, is het dan ook belangrijk dat ook verladers meebetalen aan de verwachte kostenstijging. Om de maritieme sector in staat te stellen te investeren in schone schepen moeten de opbrengsten uit EU-ETS bovendien ten goede komen aan maritieme innovaties. Juist dát is belangrijk om tot vergroening van de vloot te komen. En dat is de slag waar het de reders om te doen is.

Het is dus van groot belang dat de opdrachtgever van transport over zee de direct verantwoordelijke partij is voor de emissiehandel onder EU-ETS. Het aanwijzen van de juiste verantwoordelijke partij speelt ook voor één van de andere maatregelen van Fit for 55: Fuel EU Maritime. Deze maatregel introduceert een standaard voor klimaatvriendelijkere scheepsbrandstoffen waar reders zich aan moeten conformeren. “Reders en zeevarenden weten meestal niet wat de herkomst is van een scheepsbrandstof, laat staan of die ook klimaatvriendelijk is geproduceerd. Bij het tankstation is dat ook niet het geval wanneer ik mijn auto volgooi. Die verantwoordelijkheid moet je dus niet bij het schip of de rederij willen leggen, maar bij de producent van de brandstof,” aldus KVNR-directeur Annet Koster.

De Europese Commissie is ook voornemens om via de Energy Taxation Directive de huidige accijnsvrijstelling voor scheepsbrandstoffen (bunkers) in EU-havens op te heffen. Volgens de KVNR bevordert dit alleen maar ‘bunkertoerisme’ buiten EU-havens en levert het juist nauwelijks CO2-reductie op. Denk bijv. aan het Verenigd Koninkrijk waar door de Brexit de regels niet gaan gelden en de bunkerpositie van de Rotterdamse haven. Ook economisch zeer ongunstig voor Nederland. Annet Koster: “Daar is niemand bij gebaat. Reders niet, EU-havens niet, bunkerleveranciers in EU-havens niet en bovenal het klimaat niet”.

Kortom, de impact van Fit for 55 op de zeevaart is groot. Het pakket van de Europese Commissie biedt kansen die de Nederlandse reders verwelkomen, tegelijkertijd roept het ook vragen op: gaat EU-ETS wel voldoende en eerlijk bijdragen aan de vergroening van de zeevaart? Zijn de verantwoordelijkheden onder Fuel EU Maritime wel goed gedefinieerd? Zullen de gevolgen van de Energy Taxation Directive vanuit Europees en Nederlands perspectief een averechts effect hebben als net buiten de EU wordt gebunkerd door schepen?

De Nederlandse reders dragen graag bij om tot beantwoording van deze vragen te komen ten behoeve van een nog betere pasvorm van het pakket. Zo kan de zeevaart straks daadwerkelijk voortvarend aan de slag onder Fit for 55.